Lavurs
Lavureras e lavurers da crappa lavuran en il sectur da l'elavuraziun artisanal-industriala. Els tractan crappa dira e loma sco granit, crap da chaltschina, marmel u plattamorta cun maschinas. Grondas e grevas plattas elavuran els a products da crappa natirala: cuvertas per stizuns, bars e cuschina, tocca da construcziun per indrizs da distribuziuns e da cassas, plats da maisa, lavaduirs, revestgiments per bogns u cheminés, funds da stgalas, palantschieus per dadora e dadens, revestgiments da paraids, fatschadas, etc.
Avant che lavurers da crappa cumenzan a lavurar cun la crappa legian els ils plans e transfereschan la massa sin il crap betg elavurà. Ils plans survegnan els d'architects u da firmas da construcziun da cuschinas. Durant las preparaziuns da lavur dissegnan els ils plans e creeschan, tut tenor il toc en elavuraziun skizzas da mesiras e schablonas supplementaras.
Lavurers da crappa utiliseschan differentas maschinas per tagliar, glimar e pulir: fresas, stgalpers d'aria cumprimida, taraders, molas ad angul, etc. Els produceschan cunzunt fabricaziuns tenor mesira, dentant era pitschnas serias. En blers manaschis chatt'ins perquai centers d'elavuraziun da CNC. Lavurers da crappa endrizzan quellas maschinas semi-automaticas u cumplettamain automaticas, las utiliseschan e controlleschan la producziun. Els èn era responsabels per il mantegniment da las maschinas.
Per finir gliman e puleschan lavurers da crappa la tocca en elavuraziun e tractan la surfatscha tut tenor l'intent d'utilisaziun cun colur. Per intgins products ston els tatgar ensemen tocca da construcziun, tranter auter cun rascha.
Lavurers da crappa tschentan e monteschan la tocca da construcziun finida sin il plazzal. Els èn era responsabels per il transport. La grondezza e la paisa da products da crappa dumondan ina buna lavur da team. Cun agid da plunaders, cranas ed auters indrizs d'auzar vegnan las plattas che paisan fin 300 kg muventadas. Tar tut questas lavurs èsi fitg impurtant da resguardar las prescripziuns davart la segirezza da la lavur. Per sa proteger da la pulvra e da la canera portan lavurers da crappa ina protecziun da la respiraziun e da l'udida.
Scolaziun
Basa legala
Ordinaziun federala 16-10-2009 (versiun dals 1-1-2018)
Durada
3 onns
Furmaziun en la pratica
En in'ovra da crappa natirala
Furmaziun en scola
Blocs dad 1 emna l'onn a la scola professiunala a Dagmersellen (8 emnas durant mintga onn d'emprendissadi)
Roms professiunals
- tecnica da lavurar
- utensils
- maschinas
- materials da fabricaziun
- dissegn tecnic
- documentaziun
Curs ordaifer il manaschi
Emprender ed exercitar en la pratica la basa professiunala
Maturitad professiunala
Fitg bunas prestaziuns da scola permettan da frequentar la scola da maturitad professiunala durant la furmaziun da basa.
Diplom
Attestat federal da qualificaziun "lavurer / lavurera da crappa AFQ"
Premissas
Furmaziun preliminara
- scola populara terminada
Pretensiuns
- inschign manual
- enclegientscha pratica
- imaginaziun spaziala
- forza corporala
- nagins problems cun il dies u cun ils organs da respiraziun (pulvra)
- pazienza e perseveranza
- abilitad da lavurar en in team
Furmaziun supplementara
Curs
Purschidas da scolas spezialisadas e scolas professiunalas sco era d'associaziuns professiunalas, en spezial da l'Associaziun svizra crappa natirala NVS
Emprendissadi supplementar
tagliacrappa AFQ, sculptur / sculptura da crappa AFQ
Examen professiunal (EP)
cun diplom federal: mastergnant / mastergnanta en la tgira da monuments (direcziun da spezialisaziun: crappa natirala), concepider artisan / concepidra artisana
Examen professiunal superiur (EPS)
maister / maistra tagliacrappa
expert/a dad art applitgà en igl artisanadi cun diplom federal
Scola spezialisada en Germania
tecnicist diplomà / tecnicista diplomada a la Städtische Fachschule für Steintechnik a Minca
Scola auta spezialisada (SAS)
direcziuns da studi en secturs parentads, p.ex. Bachelor of Science (SAS) en architectura da cuntradas u en inschigneria da construcziun
Cundiziuns da lavur
Lavurers da crappa lavuran en ovras da crappa natirala. Sco emploiaders vegnan era fatschentas da tschentapignas u tschentaplattas en dumonda. En il commerzi da material da construcziun e da crappa natirala è la cussegliaziun da clientella in champ da lavur pussaivel.
Ulteriuras infurmaziuns
Associaziun svizra crappa natirala NVS
Seilerstr. 22
Chascha postala 5853
3001 Berna
Tel: 031 310 20 10
URL: www.nvs.ch
Revista professiunala:
"Kunst + Stein"